UZAKTAN ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ HAKKINDA BÜLTEN
10 Mart 2021 tarihinde yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesi uyarınca uzaktan çalışanları ve bunların işverenlerini kapsamaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’na 2016 yılında yapılan değişiklik ile giren uzaktan çalışma kavramı, COVID 19 salgınından sonra işverenler tarafından sıkça uygulamasını sebebiyle kanun koyucu tarafından bu hususta özel düzenleme yapma zaruriyeti doğmuştur. Bu bültenimizde Uzaktan Çalışma Yönetmeliğine ilişkin olarak yapılan düzenlemenin ayrıntıları yer almaktadır.
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği Tanımları
Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinde uzaktan çalışan ve uzaktan çalışma kavramları 4. Maddede ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Buna göre uzaktan çalışan işçi, ‘iş görme ediminin tamamını veya bir kısmını uzaktan çalışarak yerine getiren işçiyi’ ifade ederken, uzaktan çalışma kavramı ‘işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisini’ ifade etmektedir.
Bu tanımlar özellikle uzaktan çalışan işçinin ve uzaktan çalışma normlarını güncel şekilde yorumlamakta ve özellikle her türlü teknolojik iletişim araçları ibaresini bünyesinde barındırarak işverene kendi çerçevesinden tanım yapma yolunu kapatmıştır.
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği Usul ve Esasları
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yürütülen 16 maddelik Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinin en önemli düzenlemesi uzaktan çalışmanın usul ve esaslarına ilişkin olanlarıdır. Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinde sözleşmenin şekil ve içeriği, çalışma mekânının düzenlenmesi, malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı, üretim maliyetlerinin karşılanması, çalışma süresinin belirlenmesi, ı̇letişim, verilerin korunması, ı̇ş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınması, uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler ve uzaktan çalışmaya geçiş hususları birbirinden ayrı maddeler ile düzenleme altına alınmıştır.
Uzaktan Çalışmaya Geçiş
Uzaktan Çalışma Modelinde geçiş için iki temel metot üzerinde durulmuştur. İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabileceği gibi, hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecektir.
Uzaktan Çalışmanın Usul ve Esasları
Sözleşmenin Şekil ve İçeriği
Yönetmeliğin 5. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. İşbu yazılı sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümlerin yer alması gerekmetedir.
Çalışma Mekânının Düzenlenmesi
Yönetmeliğin 6. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenir.
Malzeme Ve İş Araçlarının Temini Ve Kullanımı
Yönetmeliğin 7. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilir.
Bunun yanında iş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmaz.
Üretim Maliyetlerinin Karşılanması
Yönetmeliğin 8. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, Iişin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilir.
Çalışma Süresinin Belirlenmesi
Yönetmeliğin 9. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılır.
İletişim
Yönetmeliğin 10. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.
Verilerin Korunması
Yönetmeliğin 11. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre Iişveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır. İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirler. Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uzaktan çalışanın uyması zorunludur.
İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tedbirlerin Alınması
Yönetmeliğin 12. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre işveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
Uzaktan Çalışmanın Yapılamayacağı İşler
Yönetmeliğin 13. Maddesinde yapılan düzenlemeye göre, tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenir.
Sonuç
10 Mart 2021 tarihinde yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, özellikle COVID 19 salgınıyla profesyonel yaşantımızda sıklıkça yer eden uzaktan çalışma kavramını kapsamlı bir şekilde ele almıştır. Uzaktan çalışmaya ilişkin bu yönetmelik gerek iş sözleşmelerinin kurulmasında gerekse yenilenmesinde önemli bir hukuki açılımlar sağlamaktadır. Her ne kadar yönetmelikte işçi ve işverenin sözleşmeye girme iradesi göz önünde bulundurulmuş olsa da 4857 sayılı İş Kanununun temel ilkeleri, normları ve hükümleri korunmuş ve düzenlemelerin İş Kanunu’na aykırı olmaması esas alınmıştır.
Daha Fazla Bilgi